Oyun, çocukların geliÅŸimi için en önemli araçlardan birisidir. ÇocuÄŸun eÄŸlenirken öÄŸrenmesini saÄŸlayan bir araçtır. Bunun yanında çocuÄŸun fiziksel, zihinsel ve sosyal geliÅŸimini de destekler. Bu nedenle çocuÄŸunuzla oynadığınız oyunlar ve onun için aldığınız oyuncaklar onun geliÅŸimi için büyük önem taşımaktadır. ÇocuÄŸunuza oyuncak seçerken dikkat etmeniz gereken bazı önemli unsurlar vardır.

ÇocuÄŸunuzu Ä°yi Tanımak

Ebeveynlerin yaptığı genel bir hata çocuklarına anne-babanın ilgisini çeken oyuncakları almaktır. Bunun yerine, çocukların ilgisini çeken oyuncaklar bulunmalı ve alınmalıdır. ÇocuÄŸunuzun ilgisini neler çeker, nelerle oynamaktan zevk alır? Bunları öncelikli olarak düÅŸünmeniz oldukça önemlidir. Bunun için çocuÄŸunuzla birlikte zaman geçirmeniz oyun ve oyuncak tercihlerini gözlemlemeniz iÅŸe yarayacaktır ancak oyuncak secimi için sadece çocuÄŸunuzu iyi tanımanın yanı sıra önemli olan baÅŸka etkenler de bulunmaktadır

ÇocuÄŸunuzun GeliÅŸimine göre Oyuncaklar

Oyuncak seçerken çocuÄŸunuzun fiziksel, zihinsel ve sosyal geliÅŸimine dikkat etmelisiniz. ÇocuÄŸunuzun geliÅŸim düzeyinden çok daha üst düzeyde olan bir oyuncağı aldığınız zaman çocuÄŸunuz bu oyuncakla oynarken yetersizlik duygusu yaÅŸayabilir. ÖrneÄŸin onun yaşına uygun olmayan karmaşık bir yap-boz aldığınızda çocuÄŸunuz yaÅŸayacağı yetersizlik duygusuyla bir daha bu oyuncak ile oynamayacaktır.

Bunun yanında yaÅŸadığı bu duygu nedeniyle kendine güveni de zedelenecektir. Öte yandan, çocuÄŸunuzun yaşından daha küçük yaÅŸlara hitap eden bir oyuncak aldığınızda ise çocuÄŸunuz bu oyuncaktan çok çabuk bir ÅŸekilde sıkılacaktır, belki de oyuncak onun ilgisini hiç çekmeyecektir. Oyuncaklar çocuÄŸun yeni beceriler öÄŸrenmesi öÄŸrendiÄŸi becerileri geliÅŸtirmesi için fırsatlar sunacak ÅŸekilde seçilmelidir. Ayrıca farklı uyaranları bir arada sunan oyuncaklar ile birden fazla ÅŸekilde kullanımı mümkün olan oyuncaklar yaratıcılık ve beceri geliÅŸiminde oldukça önemli rol oynar

Güvenlik

ÇocuÄŸun yaşına göre oyuncaklar

Çok küçük yaÅŸta çocuklar her nesneyi ağızlarına götürerek dünyayı keÅŸfetmeye çalışırlar. Bu yüzden 3 yaşından küçük çocuklara çok küçük parçaları olan oyuncaklar almak sakıncalıdır. 3 yaşında ve daha büyük çocuklarınıza da küçük parçalara dikkat etmeleri gerektiÄŸini ve oyuncakları ağızlarına koymamaları gerektiÄŸini hatırlatmanız faydalı olacaktır. ÇocuÄŸunuza bir oyuncak aldığınızda, oyuncağı çocuÄŸunuza vermeden önce oyuncağın ambalajını üstünden çıkarmanız gerektiÄŸini de unutmamanız güvenlik açısından önemlidir.

ÇocuÄŸun Cinsiyeti

Oyuncak seçimi sırasında çocuÄŸunuzun cinsiyetine uygun bir oyuncak almak onun oyuncakla oynama isteÄŸini arttıracaktır. ÖrneÄŸin oÄŸlunuz aldığınız bir oyuncağı daha çok kızlara yönelik bir oyuncak olduÄŸunu düÅŸünürse o oyuncak ile oynamak istemeyecektir.

Tüm bu etkenlerin yanı sıra aldığınız oyuncağın eÄŸitsel olması da çocuÄŸunuzun geliÅŸimini desteklemeniz için faydalıdır. Åžunu unutmamalısınız ki; aldığınız her oyuncağın eÄŸitsel olması gerekmez. Oyuncaklar ve oyun zamanı eÄŸlenmek anlamına gelir bir oyuncağı sadece eÄŸlenceli olduÄŸu için de alabilirsiniz.

Farklı YaÅŸ Grupları için Oyuncaklar

0–12 aylık: Bu yaÅŸ döneminde bebeÄŸinizin farklı duyularına yönelik oyuncaklar onun geliÅŸimini destekleyecektir. SeçtiÄŸiniz oyuncaklar parlak renkli, hafif ve sesli olabilir. Ancak oyuncağın sesinin çok yüksek olmamasına özellikle dikkat etmelisiniz. Çıngıraklar bebeÄŸinizin ince motor kaslarını geliÅŸtirmesi açısından faydalıdır. Bunun yanında büyük bloklar ve iç içe geçen oyuncaklar da çocuÄŸunuzun ince motor kaslarının geliÅŸmesinde yardımcı olacaktır.

Ä°ç içe gecen oyuncaklar bebeÄŸinizin sıralama becerilerinin de geliÅŸmesinde önemli bir rol oynar. Renkli, üstünde ÅŸekiller olan yere serebileceÄŸiniz örtüler de bu dönemde çocuÄŸunuzun ilgisini çekecektir. Emekleme ve yürümesini desteklemek için çekme ve itme ile ilgili oyuncakları seçebilirsiniz.

1–3 yaÅŸ:

Bu dönemde çocuÄŸunuz özellikle fiziksel oyunları oynamaktan çok keyif alacaktır. Dış mekanlarda üç tekerlekli bisiklete binebilir, kum ile oynayabilir. ÇocuÄŸunuz bu dönemde top ile oynamaktan da keyif alacaktır. Yaşına uygun yapbozlar alarak çocuÄŸunuzun zihinsel geliÅŸimi destekleyebilirsiniz. Bloklardan kuleler, evler yapmak, ev eÅŸyası setleri ve mutfak setleri ile oynamak, müzik aletlerini kullanarak farklı ritimler oluÅŸturmak çocuÄŸunuzun yaratıcılığını ve hayal gücünü geliÅŸtirmesi açısından büyük önem taşır. Tüm aile beraber oynayacağınız ya da çocuÄŸunuzun arkadaÅŸları ile oynayabileceÄŸi kutu oyunları ise çocuÄŸunuzun sosyal geliÅŸimine katkıda bulunur. Kutu oyunlarıyla çocuÄŸunuzun kurallara uyma ve uygulama, sıra bekleme gibi önemli sosyal alışkanlıkları kazanmasını destekleyebilirsiniz.

3–5 yaÅŸ:

Bu dönemde de bloklar ve legolar ile oynamak çocukların ilgisini çekmeye devam eder. Bunun yanında bu yaÅŸ dönemindeki çocuklar hamur ile oynamaktan ve boya kalemlerini kullanarak resimler çizmekten de keyif alırlar. Kutu oyunları, bebek evleri ile oynamak onlar için oldukça keyiflidir. Bu yaÅŸ döneminde daha fazla çizgi film seyrettiklerinden ünlü karakterlerin bebeklerini ile de oynamak isteyebilirler. Onlara çizgi film karakterlerine ait oyuncakları alırken bu bebeklerin rollerinin ne olduÄŸuna dikkat ederek almanız oldukça önemlidir. ÇocuÄŸunuzun kiÅŸiliÄŸinin oluÅŸtuÄŸu bu dönemde bu karakterlerden etkilendiÄŸi bilinmektedir. Bu yaÅŸ grubu çocuklarına farklı kitaplar ve kavramları öÄŸrenmelerini destekleyen oyuncaklar almanız onların zihinsel geliÅŸimini desteklemek açısından önemlidir.

5–9 yaÅŸ:

Bu dönemde çocuklar hobi setleri, spor oyunları, yaşına uygun bilgisayar oyunları, matematik ile ilgili oyunlarla oynamaktan keyif alırlar. ÇocuÄŸunuza sonunda bir hayat dersi veren hikaye kitapları almanız ve bu kitapları beraber okumanız da faydalı olacaktır. Ayrıca, neden sonuç iliÅŸkisi ve problem çözme becerileri ile ilgili oyuncaklarda bu yaÅŸ dönemindeki çocuklar için alınması gereken oyuncaklardandır.

9–12 yaÅŸ:

9–12 yaÅŸlarındaki çocuklar için özgüven geliÅŸimi ve akranlar tarafından kabul edilmek çok önemlidir. Bu nedenle çocuÄŸunuzun sosyal becerilerini geliÅŸtirecek kutu oyunları önemini sürdürmektedir. Bu yaÅŸ grubunda çocuklar daha karmaşık yapbozları yapmaktan, zihinsel becerileri sınayan bulmacaları çözmekten ve bilim ile ilgili oyuncaklar ile oynamaktan keyif alırlar. Spor aktiviteleri de bu yaÅŸ grubu için önemlidir.

Suzi Levi MÄ°ZRAHÄ°
Uzman Psikolog
GÜNCE Psikolojik Danışmanlık ve Grup Çalışmaları Merkezi
www.guncedanismanlik.net
 

Kaynaklar:
http://www.keepkidshealthy.com/development/choosing_toys.html
http://toys.nursery-guide.info/choose/