Günlük hayatımızda arkadaÅŸ sohbetlerinde ya da aile arası konuÅŸmalarda belki en sık geçen diyaloglardan biri ÅŸudur: “ Aynı anne babadan olan iki kardeÅŸ nasıl bu kadar farklı olabiliyor? Birisi bu kadar baÅŸarılı ve sorumluyken diÄŸerinin bu kadar haylaz ve sorumsuz oluÅŸu ÅŸaşılacak ÅŸey doÄŸrusu!!!”

Aslında bu gayet normal karşılanması gereken bir durum çünkü dünya üzerindeki her birey tektir ve tüm özellikleriyle kendine özgüdür. Zaman zaman kendimizi baÅŸkalarıyla kıyaslasak da aslında yaptığımız her iÅŸ, bu “teklik” olgusu içinde DNA yapımız kadar bize has ve özeldir. Dünya üzerinde altı milyar insan yaşıyorsa bu altı milyar farklı zihinsel yapı demektir. Her zihin farklı iÅŸleyiÅŸ yapısına sahiptir ve ÅŸu an var olan türlü meslekler, sanat eserleri, mimari yapılar, kurum ve kuruluÅŸlar bu farklı zihinlerin ürünüdür.

Dolayısıyla bizler, yaÅŸantılarımızın bu ahenk ve farklılıklarla birlikte güzelleÅŸtiÄŸini göz ardı edersek hem bireysel hem de toplumsal ilerleyiÅŸimize büyük bir sekte vurmuÅŸ oluruz. ÇoÄŸumuz belli bir yaÅŸa gelip iÅŸ güç sahibi olduktan sonra ÅŸöyle konuÅŸmalar yapmışızdır: “ Çocukken daha iyi yönlendirilseydim belki çok iyi bir müzisyen (ressam, mimar, bilim adamı, öÄŸretmen vs.) olabilirdim…”

Peki, biz, yani çocukları kendi yeterlilikleri doÄŸrultusunda yönlendirmemiz gerektiÄŸinin farkında olan yetiÅŸkinler neden çocuklarımızın belli alanlarda “baÅŸarısız” olduÄŸunu gördüÄŸümüzde panik olup onun üzerine gider ve diÄŸer yandan kendimizi harap ederiz? Belki de çocuÄŸunuz bu yolla size bir mesaj vermek istiyordur: “ Ben farklıyım, zihnim farklı ÅŸekilde çalışıyor, doÄŸru yöntemle ben de öÄŸrenebilir ve anlayabilirim”

Evet, aslında iÅŸin özü bu, hayatını okul çağındaki çocukların baÅŸarıya ulaÅŸmalarını adayan Amerikalı eÄŸitim uzmanı ve çocuk doktoru Mel Levin’in söylediÄŸi gibi “ Her çocuk baÅŸarabilir” yeter ki biz onların zihinsel yapılarını anlayıp, çocuÄŸumuzla beraber, ona en uygun öÄŸrenme yöntemini keÅŸfedebilelim. Bu süreçte ebeveynlerin çocukla beraber hareket etmesi yani eÄŸer çocuÄŸun herhangi bir alanda (okuma, yazma, anlama, dinleme vs.) bir sorunu varsa bu sürece onu da dâhil edip birlikte adım atması çok önemlidir.

Çünkü çoÄŸu anne- baba, tüm çocuklar birinci dönemlerinin sonunda okumaya geçerken kendi çocukları geçemediÄŸinde, bütün özel derslere kurslara raÄŸmen çocuÄŸun ders notları düzelmediÄŸinde, bütün yaptırımlara raÄŸmen çocuk ev ödevlerini yapmadığında vb. haklı olarak bir ÅŸeyleri eksik yaptıkları hissine kapılmakta ve üzülüp, sıkıntıya düÅŸmektedir. Çocuklarına faydalı olacağına inandıkları çeÅŸitli yollar deneyip, zorluk yaÅŸanan alanı uygun buldukları yollarla desteklemeye çalışmaktadırlar.

Fakat farkında olmalısınız ki bu süreçte kaygı yaÅŸayan yalnız ebeveynler deÄŸildir... Bir de tüm bu beklentilerin farkında olup derslerinde baÅŸarısız olduÄŸunun ve anne-babasını üzdüÄŸünün bilincinde olan çocuÄŸunuzun yaÅŸadığı yetersizlik duygusunu düÅŸünün… Ne yaparlarsa yapsınlar doÄŸru okuyamayan, ne kadar dikkatli dinlerse dinlesin eve döndüÄŸünde öÄŸretmenin anlattığını bir türlü hatırlayamayan ya da bir türlü organize olamayan çocuklar; aslında kendi hataları olmayan, doÄŸuÅŸtan getirdikleri bir zihinsel yapının, öÄŸretmenlerin, eÄŸitim sisteminin, kalıplaÅŸmış öÄŸretme metotlarının ve ne yazık ki kendi anne-babalarının yargılamaları kıskacında hak etmedikleri bir bedel ödemekte ve kimi zaman bir ömür boyu taşımak zorunda kalabilecekleri etiketlere maruz kalmaktadırlar. 

Ä°ÅŸte tam bu noktada eÄŸitimcilere ve ailelere büyük görevler düÅŸmektedir. ÇocuÄŸunuz ya da öÄŸrenciniz size “ Ben farklıyım” mesajını herhangi bir ÅŸekilde veriyorsa onun bu çaÄŸrısına, onu destekleyecek ÅŸekillerde karşılık vermelisiniz. Çünkü her çocuk öÄŸrenebilir… Aileler Ne Yapmalı? *Bütün gücünüzü çocuÄŸunuzun aksayan yönlerine vermek yerine onu güçlü olduÄŸu alanlarda desteklemeli, zamanla kaybolan özgüveninin yerine gelmesini saÄŸlamaya çalışmalısınız.

*ÇocuÄŸunuz herhangi bir öÄŸrenme problemi yaÅŸadığında bu durumun onu duygusal yönden de etkileyebileceÄŸinin farkında olmalı; ona “neden” demek yerine “ nasıl “ sorusunu sorarak onu anlamaya ve empati kurmaya çalışmalısınız.
*Anlayışlı ve açık fikirli olmalısınız. ÇocuÄŸunuzun içinde bulunduÄŸu açmazı size açıkça ifade edebilmesine imkân vermeli, ebeveynlik içgüdülerinizi bastırarak saldırıya geçip vaaz vermemeli ve onu tehdit etmemelisiniz.
*ÇocuÄŸunuzu diÄŸer çocuklarla kıyaslamamalısınız. Bu onun kendi içinde hissettiÄŸi yetersizliÄŸi daha da gün yüzüne çıkarıp kendine olan güvenini düÅŸürebilir. Ona baÅŸkalarını örnek vermektense onun baÅŸarmış olduÄŸu ÅŸeyleri hatırlatarak motive etmeye çalışmalısınız.
*BaÅŸkalarının yanında veya gizliden gizliye onu ÅŸikâyet etmemelisiniz. Unutmayın çocuklar olup biten her ÅŸeyin, insanların bakışlarının ve ona söylenenlerin farkındadırlar. Åžikâyet etmek onun size olan güvenini sarsar ve baÅŸkaları karşısında utanmasına, güçsüz hissetmesine neden olur. Ne olursa olsun onun yanında olduÄŸunuzu hissetmesi onun kendine olan güvenini yerine getirip, sorunlarla baÅŸ etme gücünü artıracaktır.
*Zaman zaman bu yolda kendinizi yetersiz ve yalnız hissedebilirsiniz. Bu durumda bir profesyonele baÅŸvurmak (psikiyatr, psikolog, psikolojik danışman) yarar saÄŸlayabilir. Bir uzmanın desteÄŸiyle süreç hem çocuÄŸunuz hem de sizin için daha verimli hale gelebilir. EÄŸitimciler Ne Yapmalı?
*ÖÄŸrencilerinizin bireysel farklılıklarına önem vermelisiniz. Bir sınıf içinde tahmin edebileceÄŸinizden çok daha fazla öÄŸrenci farklı öÄŸrenme metoduna sahiptir. Mümkün olduÄŸunca her çocuÄŸun öÄŸrenme biçimine göre bireysel programlar yapmalı ya da her bireyi kapsayacak ÅŸekilde (görsel, iÅŸitsel, dokunsal, kinestetik) dersinizi planlayabilirsiniz.
*ÖÄŸrencilerinizin akademik yönlerinin yanı sıra onları bireysel olarak da tanımaya çalışıp, diÄŸer alanlardaki güçlü yönlerini kendi dersinizde onu teÅŸvik edecek ÅŸekilde kullanabilirsiniz.
*Okulda sosyal ya da biliÅŸsel anlamda zorluk çeken bir öÄŸrenciyi arkadaÅŸlarının yanında rencide etmek, onun arkadaÅŸlarının önünde küçük düÅŸmesine yol açıp, özgüvenini ve kendine olan saygısını yitirmesine sebep olabilir. Bu durumu çocukla bireysel olarak görüÅŸmelisiniz.
*ÖÄŸrenme güçlüÄŸü olan ya da sosyal anlamda sıkıntı yaÅŸayan bir çocuk dersin gidiÅŸatını etkileyebilir. Böyle durumlarda azarlamak, kızmak ya da görmezlikten gelmek olumlu sonuçlar vermeyebilir. Tüm bunların yerine, onu anlamaya çalışın, onu destekleyin, ona uygun öÄŸrenme biçimini keÅŸfedin ve gerekirse rehber danışmanla ya da bir uzman yardımıyla onun için Bireysel EÄŸitim Programı (BEP) hazırlayın.
*Sınıfınızda herhangi bir alanda güçlük çeken bir öÄŸrenci varsa bu durumu mutlaka aile ile paylaÅŸmalı ve onları da sürece dâhil etmelisiniz. Okulda verilen destek evde de devam etmezse süreçte bir kopmanın meydana gelmesi olasıdır. Bu nedenle ailenin de durumun farkında olması ve evde buna uygun bir ortam yaratması önemlidir.
*Sınıfınızdaki diÄŸer öÄŸrenciler belirttiÄŸim alanlarda zorluk yaÅŸayan öÄŸrencinize “özel” davrandığınızı ya da onunla daha çok ilgilendiÄŸinizi hissedebilirler. ÖÄŸrencilerinize bireysel farklılıklardan bahsedin; sınıf içindeki çeÅŸitliliÄŸin sınıf atmosferine olumlu etkilerinden bahsedin ve her çocuÄŸa özel olduÄŸu mesajını verin. Gerekirse çocuÄŸun ve ailenin izniyle uyguladığınız programın gerekliliÄŸini uygun bir dille sınıftaki diÄŸer öÄŸrencilerle de paylaşın.
*Sınıfınızda sosyal ya da biliÅŸsel anlamda zorluk yaÅŸayan çocukla ilgili rehber danışmanla ya da onun aracılığıyla baÅŸka bir uzmanla iÅŸbirliÄŸi yapabilirsiniz. Bu iÅŸbirliÄŸinin çocuk, aile ve eÄŸitimci açısından sürece olumlu katkıları olacaktır. Sonuç olarak, her bireyin kendine özgü farklılıkları vardır ve her ortamda hepimiz bu farklılıklarla var olmaya çalışırız. Tıpkı biz yetiÅŸkinler gibi çocuklar da bu var olma sürecinde zor zamanlar yaÅŸayabilirler. DoÄŸru yolla yaklaşıldığında onlar da kendi yollarını bulma konusunda baÅŸarılı olabilirler ve öÄŸrenebilirler. Unutmayın; engeller ne kadar büyük olursa olsun her çocuk kendisine inanılıp, yeterli destek verilirse baÅŸarabilir…

Günce Psikolojik Danışmanlık ve Grup Çalışmaları Merkezi