Bebek eÅŸlerin miladı gibidir.öncesi ve sonrasında yaÅŸamımızı deÄŸerlendirdiÄŸimizde inanılmaz farklılıklar olduÄŸunu fark ederiz.gebelik öncesi evlilik flört dönemini anımsatırken bebek sonrasında tam bir çekirdek aile olma yolunda en büyük adımı atarız.ama gebelik öncesi hazır olmuÅŸluk düzeyimiz çok önem arz eder. Gebelik dönemi boyunca hormonsal bir deÄŸiÅŸiklikten ötürü ilk farklılaÅŸmalar oluÅŸurken doÄŸum sonrasında da bir süre devam eder.bir bebeÄŸin sorumluluÄŸunu almak haklı olarak eÅŸler için çok da kolay bir durum olarak deÄŸerlendirilmez.peki ya karar verdikten sonra..

Artık kendinizi anne olmaya hazır hissediyorsunuz. Peki hamilelikten önce dikkat etmeniz gereken faktörler olduÄŸunu biliyor musunuz? Gebelik döneminde olduÄŸu gibi öncesinde de anne ve bebek saÄŸlığı açısından bilmeniz gereken noktalar var.

Hamilelikte bir çok fiziksel deÄŸiÅŸiklikler yaÅŸanır.mide bulantıları yaÅŸanır.bunun sebebi;tad ve koku alma duyularının farklı çalışmasıdır.Fakat bedensel deÄŸiÅŸimler kadar duygusal dalgalanmalar da göz ardı edilemez.”gebeliÄŸe hazır mıyım?nasıl bir anne olacağım?”sorusu ise her anne olmayı düÅŸünen gebelik adayı için kaygı kaynağıdır.oysa ki yaÅŸanan deÄŸiÅŸimler kiÅŸiden kiÅŸiye deÄŸiÅŸiklik gösterir,hatta tamamen faklı bir duygu durum içinde olunabilir.bazı kadınlar mutlu,enerjik,gebelik öncesindeki yaÅŸamlarından hiç ödün vermeden gebeliÄŸi yaÅŸarken;bazı kadılar ise kronik bir yorgunluk hissederler.bazı kadınlar için onlara çok özelmiÅŸ gibi davranılması(örneÄŸin ; otobüste yer verilmesi,paketlerinin taşınması)onları son derece mutlu ederken;bazı kadınları ise mutsuz bir ruh hali içine hissetmesine neden olabilir.Bu sürecin nasıl geçeceÄŸi ise aslında kiÅŸinin gebeliÄŸe hazır olup olmaması ile baÄŸlantılı olan bir durumdur.anne adayı ve eÅŸi bir bebek sahibi olmaya ,bu dönemi geçireceÄŸi fiziksel deÄŸiÅŸikliklere ve duygusal dalgalanmalara ne kadar hazır olduÄŸuyla doÄŸrudan iliÅŸkilidir.

Hamilelik Öncesi HazıroluÅŸluk Durumu

*Eşlerin ortak karar almaları:

GebeliÄŸe hazırlanmak için eÅŸlerin ortaklaÅŸa karar vermeleri ÅŸarttır.çiftin hayatında önemli deÄŸiÅŸiklikler olacağını kabul etmeleri gerekir.çiftin;hayatlarının,iÅŸ,kariyer,ekonomik yapı,soysa iliÅŸkileri gibi alanlarda oluÅŸacak deÄŸiÅŸikliklerin farkında oluÅŸları ve bunlarla ilgili gerçekçi bir deÄŸerlendirme yapmaları doÄŸru karar almalarını saÄŸlar.fakat bu karar kesinlikle ortak alınmalıdır.çift çocuk yapma nedenlerini karşılıklı olarak bilmelidirler.amaç sadece bir çocuk sahibi olmak isteme olmalıdır.bazı durumlarda iliÅŸkiye yenilik getireceÄŸi,yolunda gitmeyen iliÅŸkiyi düzelteceÄŸi düÅŸüncesi ile çocuk sahibi olunmak istenmektedir.bu durum çifte maddi ve manevi yük oluÅŸturacağından bu yaklaşım kesinlikle yanlış olarak deÄŸerlendirilmektedir.eÅŸlerden birinin bu kararla ilgili tereddütleri varsa,bu karar iyice konuÅŸulup tartışılmalıdır.eÄŸer çözüme ulaşılmıyorsa;çiftin bu kararı bir profesyonel(psikolog,aile terapisti..)ile deÄŸerlendirmesinde fayda vardır.

*Psikolojik Olarak Bebeğe Hazır Oluş:

ÇocuÄŸun yıllar içerisindeki ruh saÄŸlığını ve psikososyal geliÅŸimi üzerinde, aile ortamının yoÄŸun etkisi tartışılmaz bir gerçektir. Bu nedenle doÄŸacak bebek için eÅŸlerin psikolojik olarak hazır olmaları önem arz etmektedir. ÇocuÄŸun seçme ÅŸansı olmadığı anne babası ve mecburen katılmak zorunda olduÄŸu, hayatının ilk evrelerini geçireceÄŸi bu aile ortamı onun geleceÄŸinin belirlenmesinde en büyük adımdır. EÅŸler yeni gelecek aile bireyine karşı daha doÄŸmadan sevgi dolu beklentiler içerisinde olmalıdırlar. Yani hamilelik planlanan,istenilen ve beklenilen bir hamilelik olmalıdır. Yeni bebek onlara anne veya baba olma duygusunu hissettirecek ve anne babalar bu durumdan büyük bir keyif alacaklardır.

Yeni doÄŸacak bebeÄŸin en büyük ihtiyacı sevgi dolu bir aile ortamı ve onu devamlı seven ,onunla birlikte vakit geçirmekten mutluluk hisseden,onu koruyan anne ve babasının olmasıdır. Anne babanın çocuk doÄŸmadan önce, onun sadece fiziksel gereksinimlerinin olmadığını ek olarak duygusal olarak da devamlı sevgi ve ilgiye ihtiyacı olan bir birey olduÄŸunu unutmamaları gerekir. Bu sevgi dolu ortam, doÄŸacak bebek için daha gebelik dönemindeyken hissettirilmelidir. Özellikle bebek daha gebelik döneminde annenin kendini mutlu ve huzurlu hissetmesi, yeni doÄŸacak bebek için heyecanlanması ve bu konuda kendini rahat hissetmesi önemlidir. Elbette ki bunun saÄŸlanmasında babanın anneye olan psikolojik desteÄŸi ve yardımı, ek olarak diÄŸer çevredeki bireylerin annenin bu durumunu onaylaması ve ona yardımcı olması annenin psikolojik rahatlığının saÄŸlanması açısından gereklidir.

*Baba Adayının Gebeliğe Hazır Oluşu:

GebeliÄŸe sadece anne adayının deÄŸil baba adayının da hazır olması gerekmektedir.gebelik süresince eÅŸinde oluÅŸacak fiziksel ve ruhsal deÄŸiÅŸiklikler hakkında baba adayının bilgi sahibi oluÅŸu çiftleri bu sürece hazır hale getirir.gebelik döneminde anne adayı kendini çirkin hissedebilir,her ÅŸeye daha fazla alınır,insanlar arası iliÅŸkilerde daha hassastır,aÄŸlamaları baÅŸlamıştır.bu duruma karşı baba adayı hazırlıklı olmalı,gebenin bu hasas dönemini göz ardı etmemelidir.

*Aile Büyüklerinin BebeÄŸe HazıroluÅŸları:

Aile büyükleri(dedeler ve büyükanneler) bebeÄŸin doÄŸumu sonrasında fazlaca destek olsalar bile bebeÄŸin anneye ve babaya ait olduÄŸunu unutmamalılar.Bazı aile büyükleri bebeÄŸi benimseyerek kendi beklenti ve ilgileri doÄŸrultusunda yetiÅŸtirmek isterler.Oysa ki bebek belli bir süre sonrasında gözlem aÅŸamasına geldiÄŸinde çevreden aldığı uyaranlara göre,öÄŸrendiklerine göre kimlik özelliklerini oluÅŸturur. Aile büyüklerinin olması gerekenden fazla müdahalesi çocuÄŸu “otorite kim?” ikilemine sürükleyebilir.Otorite ev içerisinde anne ya da babadan birisi olarak kabul edilir.Fakat aile büyüklerinin var olan bu müdahalelerinden ötürü otorite boÅŸluÄŸu oluÅŸabilir ve ilerleyen dönemlerde çocukta bazı davranım bozuklukları meydana gelebilir.

*Bilgi sahibi olmak

BebeÄŸin zihinsel, fiziksel ve duygusal geliÅŸimi hakkında bilgi sahibi olmak genellikle sonraki dönemlere bırakılmaktadır. Çocuklar büyüdükçe, geliÅŸtikçe o döneme ait geliÅŸimleri takip edilmekte, sorun çıktığında o soruna dair çözümler aranmakta ve yine genellikle geleneksel yöntemler tercih edilmektedir. Oysa çocuk geliÅŸimi ve eÄŸitimi baÅŸlı başına teknik bir konudur, bir bilimdir. Hatta birkaç bilim dalı bu konuyla ilgilenmektedir. Ä°nsanın mizacı, biliÅŸsel, duygusal ve fizyolojik geliÅŸimi özellikle yaÅŸamın ilk 6 yılında çok hızlı oluÅŸur. Bu yıllar insan yaÅŸamı yönünden çok önemlidir. Bu dönemde bebeÄŸi geliÅŸim özellikleriyle tanımak ve geliÅŸmesi için gerekli ortamı hazırlamak, ona destek olmak çok önemlidir. Bunu göz önünde bulundurduÄŸumuzda anne-babanın özellikle 0-6 yaÅŸa ait geliÅŸim özellikleri hakkında bilgi sahibi olmasının önemi görülmektedir.

*0-2 yaÅŸ döneminin geliÅŸim özellikleri ve olması gereken anne-baba tavrı

Yeni doÄŸan bebeÄŸin geliÅŸimi ilk yılda çok hızlı olur. Bu dönemin en önemli özelliÄŸi bebeÄŸin yetiÅŸkine bağımlı olması,o olmadan hayatını devam ettirememesidir. Fiziksel ihtiyaçları için doÄŸuÅŸtan getirdiÄŸi bazı reflekslere sahiptirler. Ancak refleksler tek baÅŸlarına –yani bir yetiÅŸkinin desteÄŸi olmaksızın- hayatını sürdürmeyi saÄŸlayamazlar. Bu dönemde bebeÄŸin, beslenmesi, temizliÄŸi, uykusu kadar önemli olan bir husus da bebeÄŸin sevgi ve ÅŸefkatle sevilmesidir.

Yapılan bir çok araÅŸtırma bebeklik döneminde sevgiden yoksun bırakılan bebeklerin çok iyi bakılsalar bile duygusal bazı problemler yaÅŸama olasılıklarının oldukça yüksek olduÄŸunu göstermektedir. Hatta bazı durumlarda yine iyi bakılan çocukların sırf sevgiden yoksun bırakıldıkları için fiziksel ve zihinsel geliÅŸimlerinin bile yeterli düzeye ulaÅŸmadığı gözlenmiÅŸtir. Ä°lk yılda bebeÄŸin uyku, beslenme ve temizlik ihtiyacının düzenli ve yeterli karşılanması önem teÅŸkil eder. BebeÄŸin ihtiyaçlarının zamanında ve yeterli karşılanması bebeÄŸin dış dünyaya ve anneye olan güveninin ilk basamağını oluÅŸturur. Bu yolla hem dış dünya ile iliÅŸki kurmayı ve güven duymayı öÄŸrenir hem de kendisine bakan, onu seven ve ihtiyaçlarını karşılayan kiÅŸiye baÄŸlılık geliÅŸtirir.

Ä°lk 2 yılda çocuÄŸun baÄŸlanabileceÄŸi bir yetiÅŸkinin olması önemlidir. Bu baÄŸlılık çocuÄŸun birey olmaya geçiÅŸ sürecinde etkilidir ve dış dünya ile iliÅŸki kurmasında istek ve ihtiyaçlarının belirtmesinde ve karşılamasında bir araç olarak da kullanılır. Ve daha sonra kendi ihtiyaçlarını karışlamayı öÄŸrendikçe ve becerileri geliÅŸtikçe birey olma özelliÄŸi geliÅŸir. Bu dönemde de yetiÅŸkine olan baÄŸlılığından kurtularak kendine güvenmeyi öÄŸrenir, bağımsız bir birey olur ve sorun çözebilme yetisini geliÅŸtirir.

Bebeklerin hareket becerileri geliÅŸtikçe, merakları ve çevreye olan ilgileri arttıkça çevreyle olan iletiÅŸimleri de artar. Özellikle bebeÄŸin yürümeye baÅŸladığı 1 yaÅŸ civarında onu fiziksel zararlardan korumak amacıyla hareket etmesine, çevreyi keÅŸfetmesine fırsat vermek bu dönemdeki sosyal, zihinsel ve duygusal geliÅŸiminin desteklenmesi bakımından önem taşır. Bu dönemde çocuÄŸu koruma düÅŸüncesiyle çok müdahale etmek, durdurmak, dokunmasına, becerilerini denemesine izin vermemek ve engelleyici olmak hem çocuÄŸun kendine güvenmesini olumsuz etkiler hem de becerilerini geliÅŸtiremez ve bu nedenle de bağımlı hissetme olasılığı artar. Aynı ÅŸekilde 2 yaÅŸ civarında çocukların hareketliliklerinde ciddi bir artış gözlenir.

Motor koordinasyonları artmıştır, bir çok ÅŸeyi kendi kendilerine yapmak isterler. Bu dönemdeki destek çocuÄŸun deneyimleyerek öÄŸrenmesini arttıracağı için hem zihinsel geliÅŸim açısından hem de yine benlik saygısının geliÅŸimi açısından büyük önem taşır. Yine bu dönemde çocuk ev eÅŸyalarını ve çevresini tanıma ihtiyacındadır. Oyun oynama konusunda desteÄŸe ihtiyaç duyar. Hareketli oyuncakları ilgisini çeker. Sosyal olarak yeterince geliÅŸmedikleri için yaşıtlarıyla oyun kuramazlar. Bu nedenle anne-babayla veya kendilerinden büyük kendisini idare edebilecek daha büyük çocuklarla oynarlar. Bu dönemde anne-babanın çocukla oynaması sadece çocuÄŸun oyun ihtiyacını karışlamak anlamına gelmektedir. Aynı zamanda ebeveynin çocukla kurması gereken iletiÅŸimi geliÅŸtirmek, çocuÄŸu tanımak, duygusal geliÅŸimini takip etmek açısından da oldukça önemlidir. Ayrıca çocuÄŸu oyun sırasında gözlemlemek ve onun oyun arkadaşı olmak çocuÄŸu tanımak için en kolay yoldur.

2 yaÅŸ civarında çocuk anne ve babasına karşı aÄŸlayarak her istediÄŸinji yaptırır hale gelebilir.bu dönemde çocuklar “aÄŸlayarak istediklerini yaptırmayı” öÄŸrenirler.anne ve babanın tutarlı davranışları ,çocuk aÄŸladığında sonucu ne olursa olsun geri adım atmamaları çocuÄŸun “aÄŸlayarak istediklerini elde edemeyeceÄŸinin” bir göstergesi olur ve saÄŸlıklı,ne yapması gerektiÄŸini bilen,uyumlu bir çocuk geleceÄŸe anne ve baba tarafından hazırlanır.

Tüm bu aÅŸamaları baÅŸarı ile geçen;ortaklaÅŸa kararlar alan,bebeÄŸin doÄŸuÅŸundan sonar karşılaÅŸacağı gerçekleri bile ve bebeÄŸin geliÅŸim dönemleri ile ilgili araÅŸtırma yapıp bilgi sahibi olan her anne baba doÄŸacak bebeÄŸe ve dolayısıyla gebeliÄŸe hazırdır.

Psikolog & YaÅŸam Koçu Pınar ERSÖZ

www.izmirpsikolog.com