Yeni doğmuş her canlı gibi bebeklerinde özel beslenme gereksinimleri vardır. Büyüme gelişme süreçlerine göre uygun besinlerin ay ay beslenme düzenlerine eklenmesi hem yaşa özgü büyüme standartlarına ulaşmaları hem de sağlıklı beslenme alışkanlıkları geliştirmeleri açısından önem taşır.

 Bebekler ilk altı ay yalnızca anne sütü ile beslenmelidir. Anne sütü; dünyanın tek mucizevî besinidir. İçeriği bebeğin sindirim sistemine ve ihtiyaç duyduğu besin öğelerine özgüdür. Anne sütü ile beslenen bebeklerin IQ seviyelerinin, anne sütü alamayan bebeklere göre 8–9 puan daha ileride olduğu bilinmektedir.

 Zihinsel gelişimin yanı sıra, anne sütü içerdiği bağışıklık destekleyici özel maddeler ile bebeğin hastalanmasını önler ve onu enfeksiyonlara karşı korur. Anne sütü alan bebeklerde daha az gaz sancısı ve kabızlık şikâyeti gözlenir. Yapılan bazı bilimsel araştırmalarda; anne sütü alan bebeklerin gelecekte şişman olma riskinin azaldığı ve bu bireylerin gelecekte şeker hastalığı, yüksek tansiyon ve kalp hastalıklarına yakalanma riskinin daha düşük olduğu saptanmıştır.

 Hatta anne sütünü yeterli zaman alan bebeklerin gelecekte sigaraya başlama riski anne sütü almayanlara göre %50 daha azdır. İlk altı aydan sonra bebeklerde ayına özgü tamamlayıcı besinlere geçilmesi gerekir. Fakat anne bebeğini emzirmeye bebek 2 yaşına ulaşıncaya kadar devam etmelidir. Bazı bilimsel çalışmalarda bu süre 3 sene olarak tanımlansa da, pratikte annenin çalışması gibi dış faktörler nedeniyle genellikle bu süreye -3 sene- ulaşılamamaktadır.

 Anne sütünün yeterli olmadığı durumlarda ise doktor ve diyetisyen takibinde bebeğin gelişimi izlenmeli ve ayına uygun bebek mamaları ile anne sütüne destek olunmalıdır. Bu noktada anne, sütünün yeterli olup olmadığına kendi karar vermemeli, bebeğe mama vermeye başlamadan önce mutlaka bir diyetisyene danışmalıdır.

 Bebek altıncı ayına geldiğinde, anne sütü bebeğin demir ve çinko gereksinimini karşılamaya yetmez. Bu nedenle anne sütüne ek olarak tamamlayıcı besinlere başlanır.

 İlk altı aydan sonra bebeğin beslenmesine ilave edilecek tamamlayıcı besinlerin çeşidi; bebeğin gelişim ve beslenme durumu, sağlık durumu, sosyal, kültürel, etnik, dini ve finansal faktörlerden etkilense de, gelişim döngüsü içerisinde ilk altı aydan sonra ay ay bebek beslenmesi şu şekilde devam etmelidir.

 6.ay: Ev yapımı yoğurt, elma suyu, pekmez, yumurta sarısı (çeyrek), devam mamaları

 Bebeğin artan demir gereksinmesini karşılamak için pekmez ve yumurta sarısının beslenmesine ilave edilmesi gerekir.

 C vitamini ihtiyacı açısından meyve sularına başlanmalıdır. İlk olarak alerjik etkisi en az olan elma suyu tercih edilmelidir. Devam mamaları da, bebeğin günlük besinsel ihtiyaçlarının karşılanmasında önemli rol oynar.

 7. ay: 6. aya ek olarak pirinç unu, pirinç, tavuk eti, az yağlı iki kez çekilmiş kıyma, sebze püre, meyve püre, sebze çorba ilave edilir.

 Bebek beslenmesinde tamamlayıcı besinlere zamanında geçilmesi önemlidir. Püre besinler (yarı katı) ile bebeğin ağızda çevirme refleksinin geliştirilmesi amaçlanır. Tamamlayıcı beslenmeye başlamakta geç kalınması bebeğin çiğneme refleksinin geri kalmasına ve gelecek dönemlerde katı besinleri reddetmesine yol açabilir.

 8. ay: 6. ve 7. aya ek olarak kıymalı ve sebzeli iyi ezilmiş ev yemekleri, tam yumurta, pastörize sert peynir, tahıl ve kuru baklagillerle yapılmış iyi ezilmiş yemekler ilave edilir.

 Bu ayda bebek katı beslenme sürecine yavaş yavaş adapte edilmelidir. Artan beslenme ihtiyaçlarının karşılanması için bütün temel besin gruplarını içeren bir beslenme örüntüsü oluşturmak temel amaçtır.

12. ay: Aile sofrası

Bebeğiniz artık büyüdü ve sizinle sofraya oturmaya hazır. Baharatsız pişirilmiş, kızartma ve kavurma yöntemleri ile hazırlanmamış ev yemekleri ile hem büyümesinin yaşına uygun ilerlemesini hem de sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazanmasını sağlayabilirsiniz. Unutmayacağınız nokta emziriyorsanız bir süre daha en azından günde bir sefer emzirmeye devam etmenizdir. Bebek 1. yaşını doldurduğunda inek sütü içmeye ve tuz kullanmaya başlayabilir.

Bebeğinizin beyin gelişimi için iyotlu tuz kullanmaya ve tuzu yemeği ateşten aldıktan sonra ilave etmeye dikkat ediniz. 12. ay- 2 yaş: Yumurtanın beyazı ve balık alerjik besinler olduğu için ilk 1 sene verilmemelidir. Bir yaşını dolduran çocuk bu besinleri de tüketmeye başlayabilir.

Oyun çocuğu olarak tanımlanan bu dönemde; çocuğunuzun hem bedensel hem de zihinsel gelişiminin yeterli olması beslenmesinde yeterlilik ve çeşitlilik sağlamanız gereklidir. Ayrıca 5 yaşına kadar sürecek olan bu dönemde çocuğunuz sizleri de örnek alarak kendi beslenme alışkanlıkları geliştirecektir. Onun her konuda olduğu gibi beslenme konusunda da rol modeli olduğunuzu unutmamalısınız.

 Bu dönemde; çocuğunuzun günde ortalama

 -2 su bardağı süt veya yoğurt ve 1–2 dilim peynir,

 -60–90 gram et veya tavuk veya balık,

 -4 porsiyon kadar ekmek, makarna, çorba gibi tahıllı besinler

 -4 porsiyon kadar sebze ve meyve, tüketmesine özen gösterin.

 TAMAMLAYICI BESİNLERLE İLGİLİ BİLİNMEYEN PÜF NOKTALARI

 •Meyve sularını evde kendiniz taze olarak hazırlayınız. Bir yaşından sonra pastörize olmasına dikkat ederek %100 meyve sularını kullanabilirsiniz. Bebeğe yatmadan hemen önce meyve suyu vermek reflü olma riskini arttırır.

 •Bir tamamlayıcı besine ilk kez başladığınızda bebeğinizi kızartı, kusma, ishal, öksürük gibi alerjik reaksiyonlar açısından takip etmeniz gerekir.

 •Aile öyküsünde besin alerjisi sık olan bebeklere 3 yaşına kadar balık ve kuruyemişlerin verilmemesi önerilir.

 •Yetişkinler için sağlıklı olsa da, çocuklar 7 yaşına gelinceye kadar kepek ekmeği ve yağsız süt ürünlerini tüketmeleri gelişimleri açısından olumsuz sonuçlar doğurabilir. 

•Yetişkinler için çok sağlıklı kabul edilmese de, çocukların beyin gelişimi tamamlanıncaya kadar her gün bir miktar tuzsuz tereyağı tüketmesi beyin gelişimleri açısından önemlidir.

 •Eğer ilk altı aydan önce tamamlayıcı besinlere başlamak zorunda kaldıysanız, bebek 6. ayını bitirene kadar nitrat ve nitrit içerikleri nedeni ile ıspanak, hardal bitkisi, havuç ve diğer koyu yeşil yapraklı sebzeleri vermeyiniz. Bu sebzelerin erken başlanması bebekte mavi bebek sendromu adı verilen ve temeli vücutta fazla demir birikmesi olan bir çeşit sağlık sorununa neden olabilir.

 •Kılıçbalığı, orkinos, uskumru, kiremit balığı gibi derin sularda uzun süre yaşayan balıklar ve kabuklu deniz ürünlerinin civa içeriği yüksektir. Bu tür balıkların gebeler, emzikliler ve bebekler tarafından tüketilmemesi gerekir. Ton balığı, somon ve kedi balığı civa içeriği daha düşük olan balıklardır.

 •Bal, bebek 1. yaşına girene kadar verilmemelidir. 1 yaşından sonra altı ay süre ile besinlerin içerisinde pişirilmiş olarak verilebilir.

 •Bebeklere bir yaşına kadar bitki çayı verilmemelidir. Özellikle nane çayının karaciğer rahatsızlığına yol açabileceğine dair bilimsel çalışmalar vardır.

 e-diyetisyen.com