Yeni doÄŸmuÅŸ her canlı gibi bebeklerinde özel beslenme gereksinimleri vardır. Büyüme geliÅŸme süreçlerine göre uygun besinlerin ay ay beslenme düzenlerine eklenmesi hem yaÅŸa özgü büyüme standartlarına ulaÅŸmaları hem de saÄŸlıklı beslenme alışkanlıkları geliÅŸtirmeleri açısından önem taşır.

 Bebekler ilk altı ay yalnızca anne sütü ile beslenmelidir. Anne sütü; dünyanın tek mucizevî besinidir. Ä°çeriÄŸi bebeÄŸin sindirim sistemine ve ihtiyaç duyduÄŸu besin öÄŸelerine özgüdür. Anne sütü ile beslenen bebeklerin IQ seviyelerinin, anne sütü alamayan bebeklere göre 8–9 puan daha ileride olduÄŸu bilinmektedir.

 Zihinsel geliÅŸimin yanı sıra, anne sütü içerdiÄŸi bağışıklık destekleyici özel maddeler ile bebeÄŸin hastalanmasını önler ve onu enfeksiyonlara karşı korur. Anne sütü alan bebeklerde daha az gaz sancısı ve kabızlık ÅŸikâyeti gözlenir. Yapılan bazı bilimsel araÅŸtırmalarda; anne sütü alan bebeklerin gelecekte ÅŸiÅŸman olma riskinin azaldığı ve bu bireylerin gelecekte ÅŸeker hastalığı, yüksek tansiyon ve kalp hastalıklarına yakalanma riskinin daha düÅŸük olduÄŸu saptanmıştır.

 Hatta anne sütünü yeterli zaman alan bebeklerin gelecekte sigaraya baÅŸlama riski anne sütü almayanlara göre %50 daha azdır. Ä°lk altı aydan sonra bebeklerde ayına özgü tamamlayıcı besinlere geçilmesi gerekir. Fakat anne bebeÄŸini emzirmeye bebek 2 yaşına ulaşıncaya kadar devam etmelidir. Bazı bilimsel çalışmalarda bu süre 3 sene olarak tanımlansa da, pratikte annenin çalışması gibi dış faktörler nedeniyle genellikle bu süreye -3 sene- ulaşılamamaktadır.

 Anne sütünün yeterli olmadığı durumlarda ise doktor ve diyetisyen takibinde bebeÄŸin geliÅŸimi izlenmeli ve ayına uygun bebek mamaları ile anne sütüne destek olunmalıdır. Bu noktada anne, sütünün yeterli olup olmadığına kendi karar vermemeli, bebeÄŸe mama vermeye baÅŸlamadan önce mutlaka bir diyetisyene danışmalıdır.

 Bebek altıncı ayına geldiÄŸinde, anne sütü bebeÄŸin demir ve çinko gereksinimini karşılamaya yetmez. Bu nedenle anne sütüne ek olarak tamamlayıcı besinlere baÅŸlanır.

 Ä°lk altı aydan sonra bebeÄŸin beslenmesine ilave edilecek tamamlayıcı besinlerin çeÅŸidi; bebeÄŸin geliÅŸim ve beslenme durumu, saÄŸlık durumu, sosyal, kültürel, etnik, dini ve finansal faktörlerden etkilense de, geliÅŸim döngüsü içerisinde ilk altı aydan sonra ay ay bebek beslenmesi ÅŸu ÅŸekilde devam etmelidir.

 6.ay: Ev yapımı yoÄŸurt, elma suyu, pekmez, yumurta sarısı (çeyrek), devam mamaları

 BebeÄŸin artan demir gereksinmesini karşılamak için pekmez ve yumurta sarısının beslenmesine ilave edilmesi gerekir.

 C vitamini ihtiyacı açısından meyve sularına baÅŸlanmalıdır. Ä°lk olarak alerjik etkisi en az olan elma suyu tercih edilmelidir. Devam mamaları da, bebeÄŸin günlük besinsel ihtiyaçlarının karşılanmasında önemli rol oynar.

 7. ay: 6. aya ek olarak pirinç unu, pirinç, tavuk eti, az yaÄŸlı iki kez çekilmiÅŸ kıyma, sebze püre, meyve püre, sebze çorba ilave edilir.

 Bebek beslenmesinde tamamlayıcı besinlere zamanında geçilmesi önemlidir. Püre besinler (yarı katı) ile bebeÄŸin ağızda çevirme refleksinin geliÅŸtirilmesi amaçlanır. Tamamlayıcı beslenmeye baÅŸlamakta geç kalınması bebeÄŸin çiÄŸneme refleksinin geri kalmasına ve gelecek dönemlerde katı besinleri reddetmesine yol açabilir.

 8. ay: 6. ve 7. aya ek olarak kıymalı ve sebzeli iyi ezilmiÅŸ ev yemekleri, tam yumurta, pastörize sert peynir, tahıl ve kuru baklagillerle yapılmış iyi ezilmiÅŸ yemekler ilave edilir.

 Bu ayda bebek katı beslenme sürecine yavaÅŸ yavaÅŸ adapte edilmelidir. Artan beslenme ihtiyaçlarının karşılanması için bütün temel besin gruplarını içeren bir beslenme örüntüsü oluÅŸturmak temel amaçtır.

12. ay: Aile sofrası

BebeÄŸiniz artık büyüdü ve sizinle sofraya oturmaya hazır. Baharatsız piÅŸirilmiÅŸ, kızartma ve kavurma yöntemleri ile hazırlanmamış ev yemekleri ile hem büyümesinin yaşına uygun ilerlemesini hem de saÄŸlıklı beslenme alışkanlıkları kazanmasını saÄŸlayabilirsiniz. Unutmayacağınız nokta emziriyorsanız bir süre daha en azından günde bir sefer emzirmeye devam etmenizdir. Bebek 1. yaşını doldurduÄŸunda inek sütü içmeye ve tuz kullanmaya baÅŸlayabilir.

BebeÄŸinizin beyin geliÅŸimi için iyotlu tuz kullanmaya ve tuzu yemeÄŸi ateÅŸten aldıktan sonra ilave etmeye dikkat ediniz. 12. ay- 2 yaÅŸ: Yumurtanın beyazı ve balık alerjik besinler olduÄŸu için ilk 1 sene verilmemelidir. Bir yaşını dolduran çocuk bu besinleri de tüketmeye baÅŸlayabilir.

Oyun çocuÄŸu olarak tanımlanan bu dönemde; çocuÄŸunuzun hem bedensel hem de zihinsel geliÅŸiminin yeterli olması beslenmesinde yeterlilik ve çeÅŸitlilik saÄŸlamanız gereklidir. Ayrıca 5 yaşına kadar sürecek olan bu dönemde çocuÄŸunuz sizleri de örnek alarak kendi beslenme alışkanlıkları geliÅŸtirecektir. Onun her konuda olduÄŸu gibi beslenme konusunda da rol modeli olduÄŸunuzu unutmamalısınız.

 Bu dönemde; çocuÄŸunuzun günde ortalama

 -2 su bardağı süt veya yoÄŸurt ve 1–2 dilim peynir,

 -60–90 gram et veya tavuk veya balık,

 -4 porsiyon kadar ekmek, makarna, çorba gibi tahıllı besinler

 -4 porsiyon kadar sebze ve meyve, tüketmesine özen gösterin.

 TAMAMLAYICI BESÄ°NLERLE Ä°LGÄ°LÄ° BÄ°LÄ°NMEYEN PÜF NOKTALARI

 •Meyve sularını evde kendiniz taze olarak hazırlayınız. Bir yaşından sonra pastörize olmasına dikkat ederek %100 meyve sularını kullanabilirsiniz. BebeÄŸe yatmadan hemen önce meyve suyu vermek reflü olma riskini arttırır.

 •Bir tamamlayıcı besine ilk kez baÅŸladığınızda bebeÄŸinizi kızartı, kusma, ishal, öksürük gibi alerjik reaksiyonlar açısından takip etmeniz gerekir.

 •Aile öyküsünde besin alerjisi sık olan bebeklere 3 yaşına kadar balık ve kuruyemiÅŸlerin verilmemesi önerilir.

 •YetiÅŸkinler için saÄŸlıklı olsa da, çocuklar 7 yaşına gelinceye kadar kepek ekmeÄŸi ve yaÄŸsız süt ürünlerini tüketmeleri geliÅŸimleri açısından olumsuz sonuçlar doÄŸurabilir. 

•YetiÅŸkinler için çok saÄŸlıklı kabul edilmese de, çocukların beyin geliÅŸimi tamamlanıncaya kadar her gün bir miktar tuzsuz tereyağı tüketmesi beyin geliÅŸimleri açısından önemlidir.

 •EÄŸer ilk altı aydan önce tamamlayıcı besinlere baÅŸlamak zorunda kaldıysanız, bebek 6. ayını bitirene kadar nitrat ve nitrit içerikleri nedeni ile ıspanak, hardal bitkisi, havuç ve diÄŸer koyu yeÅŸil yapraklı sebzeleri vermeyiniz. Bu sebzelerin erken baÅŸlanması bebekte mavi bebek sendromu adı verilen ve temeli vücutta fazla demir birikmesi olan bir çeÅŸit saÄŸlık sorununa neden olabilir.

 •Kılıçbalığı, orkinos, uskumru, kiremit balığı gibi derin sularda uzun süre yaÅŸayan balıklar ve kabuklu deniz ürünlerinin civa içeriÄŸi yüksektir. Bu tür balıkların gebeler, emzikliler ve bebekler tarafından tüketilmemesi gerekir. Ton balığı, somon ve kedi balığı civa içeriÄŸi daha düÅŸük olan balıklardır.

 •Bal, bebek 1. yaşına girene kadar verilmemelidir. 1 yaşından sonra altı ay süre ile besinlerin içerisinde piÅŸirilmiÅŸ olarak verilebilir.

 •Bebeklere bir yaşına kadar bitki çayı verilmemelidir. Özellikle nane çayının karaciÄŸer rahatsızlığına yol açabileceÄŸine dair bilimsel çalışmalar vardır.

 e-diyetisyen.com